Weerstandsvermogen en risicobeheersing

Bij het inventariseren van de risico’s kijken we naar:

• de kans, dat een risicogebeurtenis zich voordoet;
• de invloed op de prestaties en het imago van de gemeente;
• de eventuele financiële gevolgen van een risico.

Financiële risico’s nemen toe

Die risico’s kunnen eenmalig voorkomen of zijn voor een deel altijd aanwezig. Bij de bepaling van de grootte van de risico’s gaan we ervan uit, dat structurele risico’s in vier jaar worden gedekt door ombuigingen binnen de begroting, aanpassing van beleid of beheersmaatregelen. Deze systematiek leidt tot een verdubbeling van de financiële gevolgen. Het 1e jaar zijn de gevolgen 100%, het 2e jaar 67%, het 3e jaar 33% en het 4e jaar 0%.

Actualisatie: risicoprofiel Algemene dienst verder toegenomen
De omvang van de financiële risico's van de Algemene Dienst is nu berekend op € 48,9 miljoen.

De risico's van de Algemene Dienst zijn in omvang ongeveer gelijk gebleven ten opzichte van de risico's in de jaarrekening 2020. De meeste TOP-risico's zijn wel gewijzigd.
Nieuw risico in deze begroting  is de onzekerheid over de nog te verwachten extra rijksvergoeding en/of om te buigen in toekomstige MPB's, waarvoor we nu nog een stelpost hebben opgenomen,  

Risicoprofielen   
Het risicobestand bestaat uit een groot aantal risico’s die verschillen in omvang en kans van optreden. Om het risicoprofiel goed te kunnen duiden, is het interessant om in beeld te hebben hoe de verdeling van de risico’s naar omvang / kans eruit ziet. Dit is grafisch onderstaand weergegeven.

Het aantal TOP-risico’s is beperkt

De matrix laat zien dat de meeste risico's kleine financiële gevolgen hebben. De financiële TOP-risico’s zitten in kwadrant I (rechtsboven) van het risicoprofiel. Daar is de kans van optreden minimaal 25% en het risicobedrag groter dan €1.000.000. Volgens afspraak ligt onze aandacht primair bij deze risico’s, reden waarom deze onderstaand nader zijn uitgewerkt.

TOP-risico’s: vooral zorgdomein en onzekerheid met betrekking tot extra rijksvergoedingen

Het financiële gevolg van onze risico’s ramen we op bijna € 49 miljoen. De financiële TOP-risico’s calculeren we op € 41,6 miljoen, 85% van het totale risicobedrag. Een groot deel van het bedrag aan TOP-risico's betreft risico’s in het zorgdomein. Daarnaast zorgt de onzekerheid met betrekking tot de verwachte extra rijksvergoedingen en/of nog om te buigen in de MPB in de komende jaren voor een belangrijk nieuw risico. Dit risico is in programma 1 opgenomen. We geven een uitgebreide toelichting op de TOP-risico's en beheersmaatregelen in het programma waar het risico betrekking op heeft. Het gaat met name om de programma’s 1, 5 en 7. Onderstaand is een samenvattend overzicht opgenomen:

Ten opzichte van de financiële TOP-risico’s in de Jaarrekening 2020 zijn enkele TOP-risico’s nieuw, gewijzigd of vervallen:

Nieuw:
1641 Nog te verwachten extra rijksvergoeding en/of nog om te buigen in de MPB
Het is onzeker of extra rijksvergoeding, die we verwachten, voldoende zal zijn om de huidige stelpost in de begroting voor de jaren 2023 , 2024 en 2025 te compenseren.

Gewijzigd:
1601 Financieel effect Covid- 19
De samenleving gaat geleidelijk weer open en zoals het er nu naar uit ziet valt het economische effect mee. Bovendien heeft het rijk de gemeente gecompenseerd voor gederfde inkomsten. Daarom hebben we het risico van COVID 19 naar beneden bijgesteld.

474 Aanvullende rijksvergoeding tekorten jeugdzorg
Het rijk heeft voor 2021 en 2002 extra rijksvergoeding toegekend en zal naar verwachting ook voor de jaren daarna extra rijksvergoeding beschikbaar stellen. Of dit voldoende zal zijn om de tekorten op de jeugdzorg in onze begroting te dekken is nog onzeker. Gelet op de toezegging hebben we het bedrag van dit risico naar beneden bijgesteld.

1461 Tunnel Laan van Osseveld
De onderzoeken die tot nu toe zijn gedaan leiden tot een iets hoger risicobedrag.

641 Financiële consequenties in MPB opgenomen tekorten  en volume- en prijsontwikkeling Jeugdhulp worden onvoldoende door de ingezette maatregelen opgevangen
De risico's van de ontwikkelingen in de jeugdhulp en de maatregelen, die wij willen inzetten om de tekorten te verminderen hebben we opnieuw beoordeeld. Dit heeft geleid tot een nieuwe kwantificering van het risico.

761 Financiële consequenties in MPB opgenomen tekorten en volume- en prijsontwikkeling ontwikkeling Wmo worden onvoldoende door de maatregelen opgevangen
Ook de risico's van de WMO en de ingezette maatregelen hebben we opnieuw beoordeeld en opnieuw gekwantificeerd.

1441 Nieuw verdeelmodel rijksbijdrage Beschermd Wonen
Als gevolg van de afspraken over de geleidelijke invoering van het objectieve verdeelmodel Beschermd Wonen, neemt dit risico jaarlijks met € 2 miljoen toe.

Vervallen:
244 Sterke toename bijstandsuitkeringen en het tekort BUIG als gevolg van nu nog niet voorziene Corona-effecten
Dit risico is betrokken bij het risico Covid-19.

Risicobeheersing: actief aan de slag

Er is een pakket aan beheersmaatregelen in ontwikkeling om de risico’s terug te brengen. Hiervoor verrichten wij veel inspanningen.

Om de effecten van de coronacrisis te beperken:

• nemen we steunmaatregelen financieel en facilitair
• lobbyen we samen met andere gemeenten voor steunmaatregelen van Rijk en Provincie
• investeren we waar mogelijk om zo de werkgelegenheid te bevorderen.
• zetten we extra in op participatie en omscholing
• werken we aan een veilige openbare ruimte, met name de binnenstad

Het gaat voor het nieuwe verdeelmodel beschermd wonen o.a. om:

• Regionale samenwerking: Alle regiogemeenten in het voorjaar 2019 hebben het convenant regionale samenwerking MO/BW Oost Veluwe ondertekend om de continuïteit van de bovenlokale voorzieningen in de regio te waarborgen en om financiële tekorten en overschotten met elkaar te verevenen.
• Invoeren kostenbesparende maatregelen

Voor de oplopende tekorten op Jeugd / WMO informeerden wij u eerder over het actieplan dat daarvoor ingericht is. Onderdeel daarvan is o.a.:

• Sturen op kostenbewustzijn bij verwijzers, dus op doelmatige en duurzame zorg.
• Effectieve en efficiënte (samenwerkings) afspraken met regiogemeenten op het vlak van inkoop, kwaliteit, toezicht en handhaving maken.
• Kostenbesparende maatregelen. Maatregelen, zoals invoering van budgetplafonds, kunnen na besluitvorming geïmplementeerd worden.

Daarnaast zijn we actief betrokken bij de herverdeling van het gemeentefonds en volgen we de ontwikkelingen op de voet, zodat we tijdig informatie hebben om te kunnen bijsturen.

Niet-financiële risico’s

Niet ieder risico heeft een financieel gevolg, maar ze kunnen er wel voor zorgen dat wij doelstellingen niet halen en/of dat imago geschaad wordt. Ook die risico’s zijn belangrijk om te beheersen en worden apart in beeld gebracht. Voor de niet-financiële risico’s geldt dat zij als TOP-risico worden aangemerkt als zij een kans > 25% en een score van 4 tot en met 6 waarbij de score als onderstaand wordt bepaald:

De scores betreffen:

• Doelstelling wordt toch gehaald (1), de doelstelling wordt later gehaald (2), de doelstelling wordt niet gehaald (3);
• Imagoschade: geringe schade (1), ernstige schade (2), zeer ernstige schade (3).

Grafisch ziet het risicoprofiel van deze niet-financiële risico’s er als volgt uit: